Parafia Rzymskokatolicka
Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny


Msze święte i Nabożeństwa        Wspólnoty        Kancelaria parafialna        Kontakt        Wirtualny spacer      Dla zwiedzających

AKTUALNOŚCI
Aktualności parafialne

Ogłoszenia parafialne

Intencje mszalne

Sakramenty

Galeria

 

PARAFIA

Duszpasterze

Historia kościoła

Siostry Klaryski

Gołogłowy

Ustronie

Siostry Dominikanki

Archiwum

 

WARTO PRZECZYTAĆ
Strony internetowe

Czytelnia

 

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. WNIEBOWZIĘCIA NMP. W KŁODZKU

Historia Kościoła

     KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. WNIEBOWZIĘCIA NMP. W KŁODZKU jest jedną z najpiękniejszych świątyń Ziemi Kłodzkiej i najstarszym zachowanym kościołem Kłodzka. Ponad sześćsetletnie dzieje tej budowli są pasjonującą historią, którą odczytać można z nawarstwiającej się w ciągu wieków architektury, dekoracji i wyposażenia wnętrza, powstających zawsze pod okiem świetnych mecenasów i z rąk doskonałych artystów.

     Budowa kościoła rozpoczęła się po 1364 roku, po śmierci fundatora- pierwszego arcybiskupa praskiego Arnošta z Pardubic, (ur. 1297 r.). Ziemia Kłodzka była wówczas częścią Królestwa Czeskiego, zaś pod względem kościelnym należała do nowoutworzonego arcybiskupstwa praskiego (1344 r.).

     Dwie epoki stylowe - późny gotyk i barok zaważyły najmocniej na charakterze architektury i wystroju wnętrza kłodzkiej świątyni. Jako budulec posłużyły ciosy piaskowca z pobliskiej Czerwonej Góry i Radkowa. Do czasu wojen husyckich zdołano podciągnąć mury trójnawowej bazyliki. Prace wznowiono po 1458 roku od budowy wieży południowej zwanej Białą. Na jej zewnętrznych schodach umieszczony jest znak krzyża maltańskiego i data 1465. Budowa wieży północnej zwanej Czarną przypadła na okres władania Kłodzkiem przez księcia Henryka Ziębickiego, syna króla Jerzego z Podiebradu. W roku 1458 utworzył on z Ziemi Kłodzkiej hrabstwo, które nadał swoim synom. Budowniczym był wówczas kłodzki mistrz Hans Stransberger. Pokrywa on sklepieniami krzyżowo-gwiazdowymi nawy boczne. W roku 1482 od strony północnej dobudowana zostaje do kościoła piękna, czteroprzęsłowa kaplica tzw. Ogrójec. Od strony elewacji południowej powstaje zakrystia i kaplica Św. Jakuba poświęcona w 1503 r. Najpóźniej wykonano sieciowe sklepienie nawy głównej (1522 - 1555). Ostatecznie powstała budowla w formie trójnawowej bazyliki kamiennej, siedmioprzęsłowej, o trzech absydach od wschodu, dwóch wieżach od zachodu, z kaplicami, zakrystią, wieżyczkami schodowymi po obu stronach dłuższych elewacji. Wielkie okna naw bocznych mają piękne i różnorodne maswerkowania. W najpiękniejszy detal architektoniczny, przywodzący porównanie z dekoracjami katedry św. Wita w Pradze, wyposażona została wieża Czarna i Ogrójec. Dekoracja wieży skupia się głównie na jej północnej ścianie. Okna bogato profilowane flankują dwie smukłe sterczyny wsparte na popiersiach, które mają być podobiznami księcia Henryka i jego żony Urszuli. Po obu stronach okna umieszczono kamienne tablice z płasko rzeźbionymi herbami książąt ziębickich i herbem Kłodzka. Tuż obok na przyporze umieszczono kapliczkę zakończoną bogatą sterczyną wspartą na główce anioła. W kapliczce ustawiono rzeźbę przedstawiającą Chrystusa, datowaną na około 1500 rok. Pod tym dziełem umieszczona została tablica inskrypcyjna z tarczą mistrzowską Stransbergera i datą 1487. Podobną dekorację pod względem stylistycznym posiada Ogrójec. Nieco odmienna w proporcjach i detalu jest kaplica Św. Jakuba zbudowana w latach 1500 - 1503, zlokalizowana przy nawie południowej i otwarta w kierunku wnętrza kościoła szerokim, profilowanym, ostro zakończonym łukiem. W 2 poł. XVI wieku fala protestantyzmu objęła również Ziemię Kłodzką. W latach 1562 - 1623 kościół Wniebowzięcia służył protestantom. Na katolickie nabożeństwa wynegocjowali joannici tylko część nawy południowej i kaplicę Św. Jakuba. Pod koniec XVI wieku do Kłodzka zostali sprowadzeni jezuici, którzy rozpoczęli intensywną akcję rekatolizacji. W roku 1624, przy poparciu cesarza i króla Czech Ferdynanda II Habsburga, wykupili oni kościół i komandorię od coraz mniej popularnych w mieście joannitów i rozpoczęli przebudowę kościoła i budowę szkoły zakonnej, w nowym barokowym stylu. W pierwszym etapie barokowej przebudowy (2 poł. XVII w) zmiany w architekturze kościoła polegały głównie na wprowadzeniu do obiektu otwartych w kierunku nawy głównej empor, ustawionych nad sklepieniami naw bocznych, oraz budowie trzech kaplic z zakrystią przy nawie południowej. W roku 1683 z inicjatywy hrabiego Montani z Ołdrzychowic wybudowana została Kaplica Zmarłych przylegająca do nawy północnej, pod którą w rodzinnej krypcie pochowany został fundator kaplicy. Do przeprowadzenia modernizacji wnętrza w latach 1660 - 1670 sprowadzili kłodzcy jezuici północno-włoskich sztukatorów. Całość sztukaterii sklepiennej nawy głównej stanowi jedno z najlepszych dzieł powstałych na Śląsku w 2 poł. XVII w. W ramy nad emporami wprowadzony został cykl obrazów "Salve Regina", wykonany techniką "al fresco" przez mistrza Karola Tanquart'a z Nysy (ok. 1693 r.). W 1 poł. XVIII w. następuje drugi etap realizacji wystroju kościoła. Powstaje wówczas znaczna część dekoracji zachowanej do dziś. Dominuje tu przede wszystkim znakomita rzeźba. Powstają główne elementy wystroju, takie jak: ambona, ołtarze, chór organowy i konfesjonały. Wykonują ją miejscowi lub osiadli w Kłodzku artyści: Michał Klahr Starszy, Karol Sebastian Flacker, czy Michał Kossler. Wśród wymienionych czołowe miejsce zajmuje Michał Klahr, artysta urodzony na Ziemi Kłodzkiej we wsi Bielice, wykształcony przez kłodzkich jezuitów. Rzeźby uczył się w warsztacie przybyłego z Austrii Karola Sebastiana Flackera. Samodzielne realizacje zaczął Klahr wykonywać przy modernizacji kłodzkiego kościoła w latach 1717 - 1725; wykonał tu ambonę, konfesjonały, dekorację figuralną i ornamentową prospektu organowego, ołtarz Wniebowzięcia NMP oraz pojedyncze rzeźby. Po jego śmierci tradycje warsztatu klahrowskiego podtrzymywali jego potomkowie: syn, wnuk i prawnuk - aż do początków XIX wieku. Dekoracje nawy głównej uzupełniają półfiguralne rzeźby czternastu Wspomożycieli, umieszczone między otworami empor, a także portrety świętych z zakonu Towarzystwa Jezusowego oraz Marii i Chrystusa w owalnych, bogato złoconych ramach. Po skasowaniu klasztoru jezuitów w Kłodzku - już za panowania pruskiego, w roku 1776 - patronat nad kościołem przejął Królewsko-Pruski Zarząd Szkół. Restytucja zakonu miała miejsce w roku 1814. Do kościoła kłodzkiego wrócili jezuici, którzy pozostają tu do dziś.

Nagrobek Arnošta z Pardubic

NAGROBEK ARNOŠTA Z PARDUBIC wykonany został u schyłku XIV wieku. Składa się marmurowej tumby z czerwonego marmuru i leżącej na niej rzeźby przedstawiającej Arcybiskupa, wykonanej z białego wapienia. Z nagrobkiem wiąże się legenda o jego rozpadzie bez udziału rąk ludzkich, który został przepowiedziany przez samego Arcybiskupa i co nastąpiło sto lat po jego śmierci. W 500-lecie śmierci Arnošta (1864 r.), nagrobek przeniesiono do nawy północnej (fot. 1).

 

W jego miejsce ustawiono biały marmurowy pomnik klęczącego Arcybiskupa, wykonany przez czeskiego rzeźbiarza Jana Jandę (1828 - 1875) (fot. b).
(Dotyczy fotografii 2).
Styl:
Czas powstania: 1864 r.
Autor: Jan Janda, uczeń Raucha.
Wymiary: wysokość ok. 200 cm.
Opis:
Ustawiony na marmurowym, prostokątnym cokole, rzeźba konwencjonalna przedstawia klęczącego na wzorzystej poduszce biskupa, ubranego w strój pontyfikalny, o młodej, gładko wygolonej wyidealizowanej twarzy, złożonych w modlitewnym geście rękach oraz oczach wzniesionych ku ołtarzowi. Postać wyrzeźbiona w białym marmurze. Wokół podstawy obiega napis:
ARNESTUS DE PARDUBICZ PRIMUS ARCHEPISCOPUS PRAGENSIS NAT. MCCLXXXXVII D.XXV MARTII. OBIT A.D. MCCCLXLIII. D. XXX. M. IUNII.

 

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ediculi ołtarza głównego. Datowana na 1450 rok - drewno lipowe, wysokość 1,50 m, polichromowana, po gruntownej konserwacji w r. 1970/71.

Pochodzi prawdopodobnie z wcześniejszego gotyckiego ołtarza.

 

 

Figura Madonny z czyżykiem

Datowana na rok 1400, z drewna dębowego, wysokość 1,55 m, po gruntownej konserwacji w roku 1970, w czasie której zdjęto wszystkie warstwy przemalowań i dekoracji. Figura pierwotnie znajdująca się w kościele augustiańskim, uratowana w czasie wojny 30-letniej, przechowywana była w Ząbkowicach Śl., skąd trafiła w roku 1625 do obecnego kościoła. Środowiska, które wydało tak wielkiej klasy rzeźbę należy - według najnowszych badań - upatrywać w kręgu sztuki austriackiej. Obecnie pozbawiona barokowych polichromii i dekoracji, przeniesiona została z konsoli w nawie południowej do kaplicy Św. Jakuba.

Malowidła ścienne w kaplicy św. Jakuba

Powstały na samym początku XVI wieku. Odkryte zostały na nowo w roku 1974. Odsłonił się wówczas fragment dekoracji malarskiej, która pierwotnie pokrywała całe sklepienie i ściany boczne kaplicy. Najlepiej zachowały się malowidła na sklepieniu w najwyższych partiach ścian. Rozpięta między żebrami zieleń jak na pergoli, ujęta ornamentalnie, symbolizować ma rajski ogród, któremu przygląda się Bóg w postaci Veraikonu podtrzymywanego przez anioły, umieszczonego na ścianie zachodniej. Poniżej sklepienia umieszczono przedstawienia świętych, symbolizujących instytucję Kościoła: Apostołów i Ojców Kościoła oraz dodatkowo poniżej św. Sebastiana, św. Franciszka ze stygmatami, św. Krzysztofa. Największa i najważniejsza jest postać Marii Panny w glorii na ścianie wschodniej kaplicy. Najbliższe analogie tej dekoracji odnaleźć można w kaplicy Św. Jadwigi na zamku w Legnicy.

Ołtarz główny

Projekt wykonał jezuita Krzysztof Tausch - uczeń i współpracownik Andrea Pozzo. Realizację (1728 - 1729) powierzono artystom wrocławskim: rzeźbiarzowi Albrechtowi Siegwitzowi i sztukatorowi Antoniemu Schatzelowi. Prace murarskie wykonał Adam Franek z Kłodzka. Do wykonania ołtarza użyto marmurów, stiuku i drewna. Szerokość ołtarza - ok. 9 m, wysokość figur św. Józefa, Jana Chrzciciela i aniołów - ok. 2 m. Ołtarz architektoniczny, w części cokołowej dwie bramki. W centrum edicula z uchami, zwieńczona bogatym baldachimem z koroną - jako oprawa dla gotyckiej figury Maryjnej w glorii promienistej. Zwieńczenie trójstrefowe, w dolnej partii trzy okrągłe okna tzw. okulusy. W szczycie przedstawienie Boga Ojca w chmurach z Gołębicą Ducha Świętego, nad nimi podtrzymywany przez anioły Krzyż. Całość kompozycji w tonach różowo-zielonych, bogate złocenia. Po obu stronach ołtarza głównego w każdej z absyd postawiony został ołtarz ku czci świętych zakonu jezuickiego: Franciszka Ksawerego i Ignacego Loyoli. Oba ołtarze typu architektonicznego zostały podobnie wkomponowane w architekturę gotyckich absyd, a ich podobieństwo polega na jednakowej, prostej mensie, mocnych kręconych kolumnach, potężnych przerywanych gzymsach.

Ołtarz Franciszka Ksawerego

Zamyka nawę północną. Wykonany w 1739 roku przez czeskiego artystę Pacaka, w miejsce wcześniejszego ołtarza M. Klahra z 1717 roku, po którym zostały tylko figury aniołów. W centralnej części ołtarza, w bardzo ozdobnej ramie, obraz przedstawiający Franciszka Ksawerego- największego misjonarza świata, namalowany przez kłodzkiego malarza historycznego - Hieronima Richtera (w XIX w.). Obraz podtrzymują postaci dwóch Indian. Po obu stronach figury św. Rocha i Karola Boromeusza. Całość wieńczy monogram maryjny w obramieniu z główek puttów w glorii. Po obu stronach postaci aniołów z kartuszami, w części centralnej łaciński napis: "O! Deus Ego Amo Te" (O Boże, kocham Cię). Na obu konsolach dźwigających kręcone kolumny, interesujące obrazki przedstawiające sceny z życia Franciszka Ksawerego, nieznanego barokowego malarza.

Ołtarz św. Ignacego Loyoli

Ustawiony w absydzie nawy południowej. Wykonany w latach 1712 -  1713 przez Michała Kosslera. W części środkowej ołtarza, zamkniętej kulisowo ustawionymi parami kolumn prostych i kręconych w rodzaju teatralnej sceny, ustawiono pełnoplastyczne figury Chrystusa i św. Ignacego, ukazujące moment wizji świętego. W zwieńczeniu przedstawienie Ducha Świętego w postaci gołębicy, w otoczeniu główek aniołów w glorii. Po bokach anioły z chorągwią i monogramem IHS oraz tarczą z literami AMDG - skrótem jezuickiej dewizy Ad majorem Dei Gloriam (Na większą chwałę Boga).

 

 

Ołtarz Św. Barbary

Wystawiony z fundacji rodziny von Ullersdorf. W centralnej części ołtarza obraz nieznanego malarza barokowego przedstawia św. Barbarę z jej atrybutami: wieżą, kielichem i św. Hostią. Po obu stronach ustawiono figury św. Katarzyny i św. Jana Nepomucena.

 

 

Ołtarz Nawiedzenia

Posiada w swej centralnej części obraz nieznanego autora, w złoconej, profilowanej ramie, przedstawiający Nawiedziny Marii wg następujących słów z Ewangelii: "I weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę... i poruszyło się dzieciątko w łonie jej i Elżbieta napełniona została Duchem Świętym". Po obu stronach ołtarza figury św. Sebastiana (z lewej) i św. Barbary

 

 

Ołtarz św. Anny Samotrzeciej

Ołtarz wykonany został pierwotnie w roku 1713 przez Karola Sebastiana Flackera. Posiada bardzo prostą architektoniczną budowę. Przerobiony został w roku 1786 i ozdobiony rokokową ornamentyką. Z pierwotnego ołtarza zachowały się jedynie figury boczne - św. Józefa i św. Joachima. Wartością tego ołtarza jest piękny obraz Anny Samotrzeciej, przeniesiony z rozebranego w roku 1542 kościółka Świętej Anny przy ulicy Łukasińskiego i ozdobiony barokową, wykonaną w srebrze koszulką

Ambona

Wykonana przez Michała Klara Starszego w roku 1717. Kompozycja kazalnicy i jej program ideowy wyrażają ideę rozpowszechniania Słowa Bożego. Wieloboczny korpus wspiera się na postaci św. Pawła z księgą. Kosz ambony zdobią niewielkie figury czterech doktorów Kościoła: św. Hieronima, św. Augustyna, św. Grzegorza, św. Ambrożego. W balustradę schodów wmontowano płyciny z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia proroków: Ezechiela, Izajasza, Jeremiasza i Daniela. Na schody prowadzi bramka z nadprożem dekorowanym grupą rzeźbiarską z błogosławiącym Chrystusem i aniołami. Nad amboną zawieszono wysoki baldachim wyobrażający Górę Tabor ze sceną z Przemienienia Pańskiego, z Chrystusem oraz Mojżeszem i Eliaszem po bokach, apostołami u stóp i symbolami ewangelistów u podstawy. Zadaszenie ambony w formie Góry Tabor jest jednym z najwcześniejszych na Śląsku.

 

Ołtarz św. Alojzego

Ołtarz Św. Alojzego Gonzagi wykonany ok. 1750 roku, nieznanego autora. Mensa prosta z prostokątnym antepedium z medalionem i inskrypcją St. ALOISI. Nadstawa z konsolami i relikwiarzami w formie kartuszy. W centrum nisza z figurą Marii Immaculaty. Powyżej niszy rozpięta draperia, na której w ozdobnej ramie obraz św. Alojzego - jezuickiego patrona młodzieży.

 

 

 

Ołtarz Wniebowzięcia NMP

Architektoniczny, jeden z najpiękniejszych, wykonanych przez Michała Klahra Starszego w roku 1725. Nad prostą mensą na wystających konsolach umieszczono figury świętych. Kolejno od lewej: św. św. Florian, Stefan, Szczepan, Wawrzyniec, po dwóch z obu stron obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Misternie ułożona kotara opina filar. Na jej tle, w kłębowisku promieni, obłoków, putt i aniołów postać Marii unoszona jest w niebo, gdzie oczekuje ją trzymana przez dwa anioły korona niebieska.

 

 

Zespół konfesjonałów

Monumentalny zespół konfesjonałów wykonany został przez Michała Klahra Starszego w latach 1717 - 1720, pod wpływem traktatu jezuickiego artysty i architekta Andrea Pozzo. Składa się z czterech rozbudowanych części: poczwórnej w nawie południowej, potrójnej w północnej oraz dwóch podwójnych w narożnikach zachodniej części kościoła. Wszystkie razem tworzą falujący zespół długości 30m, wysokości 3,5 m, zakończony nieregularnym, przerywanym belkowaniem z naczółkami. Kompozytowe kolumny, na przemian proste i kręcone oraz pilastry, tworzą system pionowych podziałów. Całość dopełnia bogata dekoracja snycerska oraz figuralna, na którą składają się rzeźby: św. Marii Magdaleny, Chrystusa Dobrego Pasterza i adorujących aniołów. Kłodzkie konfesjonały należą do najwybitniejszych śląskich osiągnięć rzeźbiarskich 1. połowy XVIII wieku.

Ołtarz Ukrzyżowania

Ustawiony w Kaplicy Zmarłych, otwartej w kierunku nawy północnej. Datowany na około 1722 rok. Fundator hrabia Montani. Architektoniczny, z prostą mensą, w antepedium z medalionami, z przedstawieniem św. Archanioła Michała. Retabulum składa się z silnego cokołu pod kolumny i pilastry, które dźwigają mocno przerywane belkowanie. W centrum nisza z ozdobnym obramieniem a w niej rzeźba: krucyfiks z puttami po obu stronach, u dołu grzesznicy w ogniu piekielnym. Po obu stronach święci (kolejno od lewej: Longin, Maria, Maria Magdalena i Jan). Po obu stronach ołtarza draperie z symbolami śmierci: kości, czaszek i kos. Na wysokości gzymsu, nad niszą herb fundatora.

Historia Organów z kościoła oo. Jezuitów w Kłodzku

       W 1512 r. Hrabia von Hradecki ufundował emporę organową, która została umieszczona w zachodniej części kościoła. Na emporze zainstalowano organy i umieszczono kartusz z herbem dobroczyńcy. W 1565 r. została zawarta umowa między kolatorami kościoła parafialnego (Sebastianem Grunauerem oraz Christophem Koberle), a organmistrzem Hermanem Preiβem na dodanie głosów: Gemsenhörnen, Posaunen, und einen Tremulanten. Nie zachował się przekaz źródłowy dotyczący wielkości tego instrumentu oraz jego budowniczego. Jednak pewną informacją jest, że w ówczesnych czasach funkcję kantora (organisty) sprawował Georg Thillo.
       W 1624 r. kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 
w Kłodzku przejęli oo. Jezuici, którzy zaczęli modernizację całego kościoła. Zakonnicy współpracowali wówczas z wybitnymi artystami sztuki. Sami Jezuici wewnątrz zgromadzenia wykształcili wielu twórców, którzy pomagali przy barokizacji kłodzkiej świątyni. W 1642 r. zlecono Adamowi Tilliemu prace na ponad dwudziestogłosowym instrumentem. Niestety organy nie spełniały oczekiwań zakonników i w 1722 r. zostały rozebrane oraz sprzedane do parafii w Bystrzycy Kłodzkiej. Kolejny instrument wybudował Anton Striet. Organy zabrzmiały w uroczystość świętego Franciszka Ksawerego w 1725 r.; posiadały wówczas trzydzieści osiem głosów, rozmieszczonych na dwa manuały i klawiaturę pedałową.
       W grudniu 1740 r. Kłodzko nawiedziła gwałtowna burza, podczas której zostało wybite potężne okno na chórze, uszkadzając organy wraz prospektem. Instrument został naprawiony w niedługim czasie, lecz nie odzwierciedlał dawnego brzmienia.

Obecne organy

       Organy w kościele oo. Jezuitów w Kłodzku wybudowała świdnicka firma organmistrzowska Schlag und Söhne w 1876 r. Zachowany został bogato zdobiony prospekt organowy Michała Klahra Starszego z 1725 r., który artysta wykonał do wcześniejszych organów jezuity Antona Streita z lat 1772 - 1723. W 1950 r. rozpoczął się remont organów; w tym samym roku, we wspomnienie św. Cecylii w kościele zorganizowano koncert. Kronika Parafialna podaje, że w ostatnim tygodniu lipca 1976 r. został przeprowadzony mały, lecz konieczny remont organów, ponieważ nie działał jeden z trzech manuałów. Firma organmistrzowska braci Broszko w 1979 r. dokonała remontu i przebudowy instrumentu. Rezultatem tych prac była m. in. częściowa zmiana dyspozycji głosowej, (umniejszono z 41 do 40 głosów), dokonano zmiany traktury mechaniczno – pneumatycznej na elektropneumatyczną, wymieniono kontuar gry. Instrument posiada trzy manuały i klawiaturę pedałową. Obecnie na chórze muzycznym znajdują się dwa kontuary gry, pierwszy z XIX w. jako eksponat firmy Schlag und Söhne wbudowany w lewą stronę prospektu widzianą z chóru. Natomiast drugi nowoczesny wolno stojący kontuar gry jest wynikiem dokonanej przebudowy w 1979 r. z zastosowaniem traktury elektropneumatycznej1.

 

 

 

 

 

 

 

 

Fot. 1.  Widok kontuaru i jednej strony organów podczas przebudowy instrumentu w 1979 r.

Fot. Andrzej Skowroński.

 

 

       9 XI 1979 r. Komisja Muzyki Kościelnej przy Kurii Wrocławskiej dokonała oficjalnego odbioru prac2. Parafię Wniebowzięcia NMP w Kłodzku reprezentował o. proboszcz Bronisław Jeleń SI. W niedzielę 25 XI 1979 r. o godz. 15.00 został zorganizowany koncert organowy, w czasie którego na nowo wyremontowanym instrumencie zagrał prof. Feliks Rączkowski z Warszawy. Na to niecodzienne wydarzenie przybyło bardzo dużo ludzi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fot. 2. Prof. Feliks Rączkowski przy kontuarze kłodzkiego instrumentu 25. XI. 1979 r.3

 

 

 

 

 

 

 

 

Fot. 3. Kontuar instrumentu w kościele oo. Jezuitów.
(zdj wykonane 2015 r.)

Fot. Szymon Wołoch.

 

 

 

Dyspozycja głosowa organów w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodzku.

Manuał I

Manuał II

Manuał III

Pryncypał 16’

Burdon 16’

Pryncypał 8’

Pryncypał 8’

Pryncypał 8’

Flet 8’

Gemshorn 8’

Rurflet 8’

Oktawa 4’

Gamba 8’

Salicet 8’

Flauto Travers 4’

Dopelflet 8’

Viola 8’

Pikolo 2’

Oktawa 4’

Portunal 8’

Klarnet 8’

Gemshorn 4’

Oktawa 4’

 

Rurflet 4’

Dulcjan 4’

 

Raushquinte2 i 2

Oktawa 2’

 

Cornet 1-3x

Mixtura 4x

 

Mixtura 5x

Obój 8’        

 

Trąbka 8’     

 

 

Pedał

Połączenia

Pryncypał-bas 16’

II-I

Violon 16’

III-I

Subbas 16’

III-II

Kwint-bas 10

I-P

Oktawa 8’

II-P

Cello 8’

III-P

Flet-bas 8’

 

Oktawa 4’

 

Mixtura 3x

 

Puzon 16’

 

Trąbka 8’     

 

Urządzenia dodatkowe: trzy wolne kombinacje, Crescendo, Tremolo dla Manuału III.

 

 

 

Fot. 4. XIX-wieczny kontuar Schlaga (eksponat), wbudowany w lewą stronę prospektu widzianą z chóru.
(zdj wykonane 2015 r.) 

Fot. Szymon Wołoch4.

 

 

Prospekt Organowy

       Kłodzki prospekt organowy jest dziełem wybitnego rzeźbiarza Michała Klahra Starszego, który ukończył w 1725 r. Obok detali i elementów, zleconych Klahrowi do wykonania, artysta zobowiązał się do wyrzeźbienia m. in.: ośmiu dużych rzeźb wolno stojących, dwudziestu sześciu puttów, w znacznej części tworzącej zespół tzw. „Orkiestry Niebiańskiej”.
       Lokalny artysta, malarz Samuel Joseph Schwerck w 1723 r. wykonał złocenia na prospekcie organowym. W 1776 r. zmieniono niektóre elementy dekoracyjne.
W efekcie, na wieży basowej znajduje się figura siedzącego anioła, wznoszącego swoją lewą rękę ku górze, jest on pozbawiony swojego insygnium – gwiazdy. Na południowym skrzydle instrumentu znajduje się posąg św. Cecylii grającej na portatywie. Postać świętej zamyka środkową grupę piszczałek. Obecnie na północnym skrzydle prospektu znajduję się figura króla Dawida, grającego na harfie. Szkic natomiast przedstawia anioła z gwiazdą. Figurę anioła grającego na kitarze przeniesiono na drugą stronę, a na jego miejsce ustawiono anioła grającego na flecie poprzecznym. Istotną zmianą, jaką można zauważyć, jest likwidacja gzymsu dzielącego piszczałki wież basowych.
       Problem budowy prospektu i organów był rozwiązany przy wykorzystaniu światła, które wpada przez ogromne okno na chórze. Stanowi to motyw zarówno symboliczny, jak i dekoracyjny. Światło wpadając, ożywia i podkreśla monumentalność wystroju snycerskiego. Usilnie realizowana jest zasada kontrapunktu polegająca na rytmicznym wysuwaniu i cofaniu się fasady w rytmie falistym. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fot. 5. Prospekt organowy kościoła
pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku.

Fot. Dariusz Galewski.

 

 

Opis architektoniczny prospektu organowego

       Organy umiejscowione są na murowanej emporze organowej, w zachodniej części kościoła, nad głównym wejściem. Chór muzyczny zajmuje całą szerokość nawy głównej i wspiera się na łuku arkadowym. Parapet ma formę balustrady. Nadłucze arkady ozdobione jest wydatnym kartuszem, na którym namalowana jest gloria promienista z symbolem IHS. Boki kartusza podtrzymują figurki aniołów, zwane puttami. Części boczne nadłucza zdobią obrazy w ozdobnych akantowych, owalnych obrazach.
       Prospekt organów znajdujących się w kłodzkim kościele jest późnobarokowy, architektoniczny, dwuczęściowy. Obie części ustawione są na chórze muzycznym. Obie części umieszczone są w głównej nawie kościoła, zaś pomiędzy nimi na zachodniej ścianie wkomponowane jest okno. Prospekty każdej części mają analogiczny układ w odbiciu lustrzanym. Każda część jest jednokondygnacyjna, zdobiona bogatymi rzeźbami, detalami architektonicznymi i ornamentami. Obie części prospektu pomalowane są na kolor ciemnobrązowy. Zdobienia mają kolor biały i są częściowo złocone. Każda część prospektu ma obrys falująco-kulisty i składa się z wklęsło-wypukłej wieży basowej, ustawionej kątowo w stosunku do czoła prospektu. W czołowej części prospektu, na osi głównej znajduje się wklęsło-wypukła wieżyczka, a po jej bokach pola piszczałkowe o podobnej falującej linii. Na osi skrajnej przy oknie znajduje się wieżyczka dwubocznie wysunięta do przodu. Wspomniane elementy architektoniczne zamknięte są od góry i dołu odcinkami wydatnego, przełamującego się belkowania, po bokach ujęte są w ramy. Wieżyczki środkowe zwieńczone są szczycikami falistymi z uskokami i wolutami, na których na postumentach osadzone są figury króla Dawida (po prawej stronie) i św. Cecylii (po lewej stronie). Na zwieńczeniach pozostałych segmentów piszczałkowych osadzone są figurki muzykujących aniołków. Po bokach wieżyczek środkowych znajduje się para kolumn kręconych z głowicami kompozytowymi. Po bokach wież basowych na osiach skrajnych, przy ścianach nawy kościoła, znajdują się kolumny w porządku kompozytowym. Na osiach łączących wieże basowe z czołami prospektów, zamiast kolumny osadzone są pokaźne figury aniołów podtrzymujących głowice kompozytowe, na których wspiera się belkowanie. Na belkowaniu osadzone są wydatne spływy wolutowe łączące się zwieńczeniem wież basowych. Górne części piszczałek we wszystkich segmentach i wieżach zasłonięte są kotarami uformowanymi z ornamentów akantowych i wstęgowych, spiętymi uskrzydlonymi główkami aniołków albo wolutami. Ramy po bokach wieżyczek kątowych ozdobione są zwisami. Fryzy ozdobione są złoceniami ornamentowymi, wstęgowymi i akantowymi5.

____________________

1 Informacje zaczerpnięte z pracy licencjackiej, tytuł pracy Organy kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodzku (zarys historii i opis inwentaryzacyjny), napisanej na seminarium licencjackim pod kierunkiem dr hab. Marii Szymanowicz, prof. KUL w Katedrze Instrumentologii, Lublin 2013 r.
       Informacje zaczerpnięte z pracy magisterskiej, tytuł pracy Festiwale muzyki organowej w Kłodzku w latach 1987 – 2008. Monografia. Praca napisana na seminarium magisterskim pod kierunkiem dr Jadwigi Jasińskiej w Zakładzie Muzyki Rozrywkowej, Lublin 2015.

2 Wówczas w skład komisji wchodzili: ks. Norbert Jonek, Eugeniusz Stępniak i Władysław Sobula.

3 Kronika Parafii Wniebowzięcia NMP w Kłodzku z lat 1946 – 1985.

4 Praca licencjacka i magisterska, op. cit.

5 Informacja ustna zaczerpnięta od  ks. dr Jarosława Kisielińskiego.

ORGANIŚCI

Obecny Organista mgr Szymon Wołoch
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 1 VII 2015 –
Szymon Wołoch ur. 27 X 1982 r. w Kłodzku. Obecnie pełni obowiązki organisty w parafii Wniebowzięcia NMP w Kłodzku od 1 VII 2015 r.
W kościele tym funkcję organisty pełnił w latach 2000 – 2010, a później wyjechał na 5 lat do Lublina na Studia Wyższe. Pierwszą jego placówką, gdzie stawiał „kroki” w grze na organach była rodzinna parafia pw. Jana Chrzciciela w Piszkowicach.
W latach 1991 - 1997 był uczniem kłodzkiej Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. F. Chopina w klasie wiolonczeli u mgr Zbigniewa Szuby.
W 2003 r. ukończył Metropolitalne Studium Organistowskie Archidiecezji Wrocławskiej w klasie organów pod kierunkiem mgr Eugeniusza Stępniaka.
W latach 2002 - 2009 prywatnie szkolił głos u specjalisty od emisji głosu u mgr Bożeny Zborowskiej – Kucmer.
Jest absolwentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Jana Pawła II w Lublinie na kierunku muzykologia.
Tytuł magistra uzyskał w 2015 r. na Uniwersytecie Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie na Wydziale Artystycznym na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej – specjalność edukacja z elementami muzykoterapii. Dyplom zdał ze śpiewu.

POPRZEDNI ORGANIŚCI

Michał Pryciak

Lata pracy w kościele oo. Jezuitów w Kłodzku: 15 IX 2010 r. – 30 VI 2015 r.
Michał Pryciak ur. 29 IX 1976 r. w Dusznikach Zdroju. Uczęszczał do Społecznego Ogniska Muzycznego im. H. Wieniawskiego w Kłodzku. Kształcił się w klasie instrumentów klawiszowych u mgr Władysława Zakrzewskiego.
Od 1984 r. do dnia dzisiejszego jest ministrantem w kościele Matki Bożej Różańcowej (oo. Franciszkanie) w Kłodzku oraz często zastępuje panie organistki na Mszach Świętych i Nabożeństwach w owym kościele.
Od maja 2004 r. do grudnia 2006 r. pełnił obowiązki organisty w kościele parafialnym Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodzku (Jurandów).
W latach 2010 – 2015 grał w kościele Wniebowzięcia NMP w Kłodzku. Obecnie jest pracownikiem Zespołu Opieki Zdrowotnej w Kłodzku.

 

Idzi Wojtoń

Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: IX 1998 – 31 XII 2002
Idzi Wojtoń ur. 10 XI 1935 r. W latach 50. XX w. doskonalił technikę gry na organach pod kierunkiem Jana Sieprawskiego ówczesnego organisty parafii Wniebowzięcia NMP w Kłodzku. Wiele razy zastępował go na Mszach Świętych i Nabożeństwach. W kolejnych latach Idzi Wojtoń pomagał również Władysławowi Winiewskiemu, a gdy brakowało organisty w owej parafii chętnie służył pomocą. W latach 1998 – 2002 pełnił obowiązki I organisty w kłodzkim kościele oo. Jezuitów. Był religijnym i pobożnym człowiekiem, a gra na organach była jego wielką pasją. Zmarł 9 II 2015 r.

Tomasz Zychowicz
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: do XI 1998
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Aleksander Przybyło
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 4 IV 1988 – 10 I 1989
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Feliks Murawski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: V 1981 - 21 II 1988
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Julian Fin
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 1 X 1976 – 29 X 1979
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Władysław Winiewski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 15 VII 1959 – 28 VII 1975
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Jan Sieprawski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: do 1959
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

Paul Kaupert
Lata pracy w kłodzkim kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP: 1901 – 1944
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.

 

 

 

Figura Św. Judy-Tadeusza

Rzeźba pełnopostaciowa, en face, ustawiona na konsoli, na tle adamaszkowej czerwonej tkaniny, ujęte, profilowaną ramą drewnianą, zwieńczoną faliście, z nakładanym ornamentem wici akantowej. Święty zwrócony lekko w prawą stronę, w lewej trzyma kostur-maczugę, prawą opiera na piersi, Z jego prawej strony siedzące putto trzyma tondo z wyobrażeniem profilu głowy Chrystusa. Święty ubrany w długą srebrzoną szatę i złocony płaszcz osłaniający plecy, na biodrach udrapowany w szerokie, głęboko opracowane fałdy.

 

Figura Św. Jana Nepomucena

Św. Jan Nepomucen, spowiednik małżonki króla czeskiego Wacława IV - Zofii, za dochowanie tajemnicy spowiedzi zrzucony został z praskiego mostu do Wełtawy. W okresie baroku stał się jednym z najpopularniejszych świętych.
Styl: barok.
Czas powstania: I poł. XVIII w.
Warsztat: Michała Klahra (?).
Wymiary: wysokość ok. 170 cm.
Opis:
Rzeźba pełnopostaciowa, święty przedstawiony en face, w stroju kapłańskim i futrzanej pelerynce na ramionach. W lewej, opuszczonej dłoni trzyma palmę, prawą, opartą na piersi podtrzymuje krucyfiks. Całość polichromowana: pelerynka szara, sutanna czarna, komża biała wykończona dołem złotą koronką. Całość statyczna, szaty opracowane w drobne, pionowe fałdki. Na konsoli stanowiącej podstawę, złocona girlanda z motywami rozety i liścia akantu.

Figura Anioła Stróża z Dzieckiem

Postać Anioła Stróża wykonana z dużą swobodą, poniżej dziecko prowadzone przez Anioła.

Styl: barok.
Czas powstania: 1706 - 1714 r. (?).
Warsztat: Karol Sebastian Flacker (?).
Wymiary: wysokość ok. 180 cm.
Opis:
Figury ustawione na konsoli. Postać Anioła Stróża stąpającego po obłokach, prawa ręka uniesiona w górę, lewą trzyma za rękę dziecko. Na konsoli kartusz w ozdobnej ramie z napisem: "St. Angelus Custos".
Polichromia: karnacje naturalne, szaty Anioła złocone, skrzydła białe ze złoceniami, dziecko w sukni niebieskiej.

Figura Św. Floriana

Św. Florian, nawrócony oficer legionów rzymskich, od XV wieku bardzo popularny patron strzegący przed pożarami i burzą.

Styl: barok.
Czas powstania: 1722 - 1724 r.
Warsztat: Michała Klahra.
Wymiary: wysokość ok. 170 cm.
Opis:
Święty ustawiony na drewnianej, dużej konsoli. Ujęcie postaci tradycyjne, ciało skręcone w prawo z pochyloną głową, wylewa z cebrzyka wodę na płonący kościół, u jego stóp. Ubrany w zbroję i udrapowany skośnie na piersiach i biodrach płaszcz, w prawej ręce trzyma chorągiew. Na konsoli w kartuszu napis: "s. Floriane, ora pro nobis!".

Figura Św. Józefa

Styl: barok.
Czas powstania: XVIII w.
Warsztat: śląski.
Wymiary: wysokość ok. 160 cm.
Opis:
Rzeźba pełnopostaciowa, święty przedstawiony frontalnie, lewą ręką podtrzymuje leżące dziecko, w prawej trzyma kwiat lilii. Ubrany w długą szatę i płaszcz przerzucony przez lewe ramię, opadający szeroką kaskadą fałd do stóp. Po obu stronach u nóg świętego, na konsoli siedzą dwa putta. Całość malowana na biało, ze złoceniami.

Figura Archanioła Michała

Niebieski rycerz, Archanioł Michał w walce ze zbuntowanym aniołem, ten, który w dniu Sądu Ostatecznego będzie ważył ludzkie grzechy.
Styl: barok.
Czas powstania: ok. 1720 r.
Warsztat: Michała Klahra.
Wymiary: wysokość ok. 200 cm.
Opis:
Postać przedstawiona w ruchu, depcze kark szatana przedstawionego w półpostaci ludzkiej. Anioł w uniesionej prawej dłoni trzyma miecz ognisty, w lewej -wagę szalkową. Ubrany w krótką, fałdzistą szatę, odsłaniającą pierś, na głowie hełm, drobno sfałdowany, rozwiany płaszcz okrywa plecy. Skrzydła duże, szeroko rozłożone, szczegółowo opracowane pióra, całość malowana na biało, złocone : buty, miecz, hełm, górne części skrzydeł, lamówka szaty.

Grupa ukrzyżowania

Przedstawia św. Franciszka Ksawerego, stojącego z głową uniesioną ku Chrystusowi. Po prawej stronie putto podtrzymujące kartusz z napisem AMOR MEUS KRUCYFIKSUS EST (Miłością moją Ukrzyżowany jest).
Styl: barok.
Czas powstania: 1734 r.
Warsztat: ?
Wymiary: wysokość ok. 400 cm.
Opis:
Tło dla grupy stanowi adamaszkowa, ciemno czerwona tkanina, ujęta drewnianą, prostokątną ramą, zwieńczona faliście, dekorowana ażurowym ornamentem akantowym. Figura Chrystusa na wysokim krzyżu, ciało wyprostowane, nogi zwrócone w lewo, ugięte w kolanach, perizonium drobno fałdowane, z lewej strony szeroko rozwiane, złocone. U podstawy krzyża, na konsoli ustawiona z lewej strony postać św. Franciszka w zakonnym czarnym habicie. Święty w lewej uniesionej dłoni trzyma serce gorejące, w prawej laskę, obok putto podtrzymuje kartusz z napisem: AMOR MEUS CRUCIFIXUS EST. Na kartuszu umieszczonym na konsoli: DIVE THAMAtUrge FRANCISCE XAVIER ora pro nobis.

Epitafium Franciszka de la Noble

Epitafium pułkownika piechoty i komendanta twierdzy w Kłodzku.
Styl: barok.
Czas powstania: 1772 r.
Warsztat: ?
Wymiary: wysokość ok. 200 cm.
Opis:
Płyta inskrypcyjna prostokątna, o rozbudowanej podstawie, którą zdobią dwie siedzące postacie, zwieńczona gzymsem odcinkowym, zwiniętym pośrodku w dwie woluty, siedzącym puttem i wysokim mosiężnym krucyfiksem. U podstawy tarcza herbowa zdobiona chorągwiami i panoplia oraz postacie siedzące po stronie prawej - kobieca, po lewej - męska w zbroi.

Dzwony

Kościół posiada unikalny zespół pięciu późnośredniowiecznych DZWONÓW. Największy o wadze 4400 kg zawieszony został na wieży Czarnej. Wykonany w roku 1499 przez mistrzów Hieronima i Sebastiana Haubików z Brna. Pozostałe cztery zawieszono na wieży Białej. Najstarszy z nich pochodzi z roku 1459, wykonany został przez nieznanego mistrza prawdopodobnie przed zakończeniem budowy wieży. Wszystkie dzwony posiadają napisy intencyjne, dedykowane Bogu, Marii i różnym patronom, a także fundatorom. Posiadają dekorację w postaci medalionów, figur i herbów.