AKTUALNOŚCI
Aktualności parafialne
Ogłoszenia parafialne
Intencje mszalne
Sakramenty
Galeria
PARAFIA
Duszpasterze
Historia kościoła
Siostry
Klaryski
Gołogłowy
Ustronie
Siostry Dominikanki
Archiwum
WARTO PRZECZYTAĆ
Strony internetowe
Czytelnia |
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW.
WNIEBOWZIĘCIA NMP. W KŁODZKU
Historia Kościoła
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. WNIEBOWZIĘCIA NMP. W KŁODZKU jest jedną z
najpiękniejszych świątyń Ziemi Kłodzkiej i najstarszym zachowanym
kościołem Kłodzka. Ponad sześćsetletnie dzieje tej budowli są
pasjonującą historią, którą odczytać można z nawarstwiającej się w
ciągu wieków architektury, dekoracji i wyposażenia wnętrza,
powstających zawsze pod okiem świetnych mecenasów i z rąk
doskonałych artystów.
Budowa kościoła rozpoczęła się po 1364 roku, po śmierci fundatora-
pierwszego arcybiskupa praskiego Arnošta z Pardubic,
(ur. 1297 r.). Ziemia Kłodzka była wówczas częścią Królestwa
Czeskiego, zaś pod względem kościelnym należała do nowoutworzonego
arcybiskupstwa praskiego (1344 r.).
Dwie
epoki stylowe - późny gotyk i barok zaważyły najmocniej na
charakterze architektury i wystroju wnętrza kłodzkiej świątyni. Jako
budulec posłużyły ciosy piaskowca z pobliskiej Czerwonej Góry i
Radkowa. Do czasu wojen husyckich zdołano podciągnąć mury
trójnawowej bazyliki. Prace wznowiono po 1458 roku od budowy wieży
południowej zwanej Białą. Na jej zewnętrznych schodach umieszczony
jest znak krzyża maltańskiego i data 1465. Budowa wieży północnej
zwanej Czarną przypadła na okres władania Kłodzkiem przez księcia
Henryka Ziębickiego, syna króla Jerzego
z Podiebradu. W roku 1458 utworzył on z Ziemi Kłodzkiej hrabstwo,
które nadał swoim synom. Budowniczym był wówczas kłodzki mistrz Hans Stransberger. Pokrywa on sklepieniami krzyżowo-gwiazdowymi nawy
boczne. W roku 1482 od strony północnej dobudowana zostaje do
kościoła piękna, czteroprzęsłowa kaplica tzw. Ogrójec. Od strony elewacji
południowej powstaje zakrystia i kaplica Św.
Jakuba
poświęcona w 1503 r. Najpóźniej wykonano sieciowe sklepienie nawy
głównej (1522 - 1555). Ostatecznie powstała budowla w formie
trójnawowej bazyliki kamiennej, siedmioprzęsłowej, o trzech absydach
od wschodu, dwóch wieżach od zachodu, z kaplicami, zakrystią,
wieżyczkami schodowymi po obu stronach dłuższych elewacji. Wielkie
okna naw bocznych mają piękne i różnorodne maswerkowania. W
najpiękniejszy detal architektoniczny, przywodzący porównanie z
dekoracjami katedry św. Wita w Pradze, wyposażona została wieża
Czarna i Ogrójec. Dekoracja wieży skupia się głównie na jej
północnej ścianie. Okna bogato profilowane flankują dwie smukłe
sterczyny wsparte na popiersiach, które mają być podobiznami księcia
Henryka i jego żony Urszuli. Po obu stronach okna umieszczono
kamienne tablice z płasko rzeźbionymi herbami książąt ziębickich i
herbem Kłodzka. Tuż obok na przyporze umieszczono kapliczkę
zakończoną bogatą sterczyną wspartą na główce anioła. W kapliczce
ustawiono rzeźbę przedstawiającą Chrystusa, datowaną na około 1500
rok. Pod tym dziełem umieszczona została tablica inskrypcyjna z
tarczą mistrzowską Stransbergera i datą 1487. Podobną dekorację pod
względem stylistycznym posiada Ogrójec. Nieco odmienna w proporcjach
i detalu jest kaplica Św. Jakuba zbudowana w latach 1500 - 1503,
zlokalizowana przy nawie południowej i otwarta w kierunku wnętrza
kościoła szerokim, profilowanym, ostro zakończonym łukiem. W 2 poł.
XVI wieku fala protestantyzmu objęła również Ziemię Kłodzką. W
latach 1562 - 1623 kościół Wniebowzięcia służył protestantom. Na
katolickie nabożeństwa wynegocjowali joannici tylko część nawy
południowej i kaplicę Św. Jakuba. Pod koniec XVI wieku do Kłodzka
zostali sprowadzeni jezuici, którzy rozpoczęli intensywną akcję rekatolizacji. W roku 1624, przy poparciu cesarza i króla Czech
Ferdynanda II Habsburga, wykupili oni kościół i komandorię od coraz
mniej popularnych w mieście joannitów i rozpoczęli przebudowę
kościoła i budowę szkoły zakonnej, w nowym barokowym stylu. W
pierwszym etapie barokowej przebudowy (2 poł. XVII w) zmiany w
architekturze kościoła polegały głównie na wprowadzeniu do obiektu
otwartych w kierunku nawy głównej empor, ustawionych nad
sklepieniami naw bocznych, oraz budowie trzech kaplic z zakrystią
przy nawie południowej. W roku 1683 z inicjatywy hrabiego Montani z
Ołdrzychowic wybudowana została Kaplica Zmarłych przylegająca do
nawy północnej, pod którą w rodzinnej krypcie pochowany został
fundator kaplicy. Do przeprowadzenia modernizacji wnętrza w latach
1660 - 1670 sprowadzili kłodzcy
jezuici północno-włoskich sztukatorów. Całość sztukaterii
sklepiennej nawy głównej stanowi jedno z najlepszych dzieł
powstałych na Śląsku w 2 poł. XVII w. W ramy nad emporami
wprowadzony został cykl
obrazów "Salve Regina", wykonany techniką "al
fresco" przez mistrza Karola Tanquart'a z Nysy (ok. 1693 r.). W 1
poł. XVIII w. następuje drugi etap realizacji wystroju kościoła.
Powstaje wówczas znaczna część dekoracji zachowanej do dziś.
Dominuje tu przede wszystkim znakomita rzeźba. Powstają główne
elementy wystroju, takie jak: ambona, ołtarze, chór organowy i
konfesjonały. Wykonują ją miejscowi lub
osiadli w Kłodzku artyści: Michał Klahr Starszy, Karol Sebastian
Flacker, czy Michał Kossler. Wśród wymienionych czołowe miejsce
zajmuje Michał Klahr, artysta urodzony na Ziemi Kłodzkiej we wsi
Bielice, wykształcony przez kłodzkich jezuitów. Rzeźby uczył się w
warsztacie przybyłego z Austrii Karola Sebastiana Flackera.
Samodzielne realizacje zaczął Klahr wykonywać przy modernizacji
kłodzkiego kościoła w latach 1717 - 1725; wykonał tu ambonę,
konfesjonały,
dekorację figuralną i
ornamentową prospektu organowego, ołtarz
Wniebowzięcia NMP oraz pojedyncze rzeźby. Po jego śmierci
tradycje warsztatu klahrowskiego podtrzymywali jego potomkowie: syn,
wnuk i prawnuk - aż do początków XIX wieku. Dekoracje nawy głównej
uzupełniają półfiguralne rzeźby czternastu Wspomożycieli,
umieszczone między otworami empor, a także portrety świętych z
zakonu Towarzystwa Jezusowego oraz Marii i Chrystusa w owalnych,
bogato złoconych ramach. Po skasowaniu klasztoru jezuitów w Kłodzku
- już za panowania pruskiego, w roku 1776 - patronat nad kościołem
przejął Królewsko-Pruski Zarząd Szkół. Restytucja zakonu miała
miejsce w roku 1814. Do kościoła kłodzkiego wrócili jezuici, którzy
pozostają tu do dziś.
Nagrobek Arnošta z Pardubic
NAGROBEK
ARNOŠTA Z PARDUBIC wykonany został u schyłku XIV wieku. Składa się
marmurowej tumby z czerwonego marmuru i leżącej na niej rzeźby
przedstawiającej Arcybiskupa, wykonanej z białego wapienia. Z
nagrobkiem wiąże się legenda o jego rozpadzie bez udziału rąk
ludzkich, który został przepowiedziany przez samego Arcybiskupa i co
nastąpiło sto lat po jego śmierci. W 500-lecie śmierci Arnošta
(1864 r.), nagrobek przeniesiono do nawy północnej (fot. 1).
W
jego miejsce ustawiono biały marmurowy pomnik klęczącego
Arcybiskupa, wykonany przez czeskiego rzeźbiarza Jana Jandę
(1828 - 1875) (fot. b). (Dotyczy fotografii 2). Styl: Czas powstania: 1864 r.
Autor: Jan Janda, uczeń Raucha. Wymiary: wysokość ok. 200 cm.
Opis: Ustawiony na marmurowym, prostokątnym cokole, rzeźba konwencjonalna
przedstawia klęczącego na wzorzystej poduszce biskupa, ubranego w
strój pontyfikalny, o młodej, gładko wygolonej wyidealizowanej
twarzy, złożonych w modlitewnym geście rękach oraz oczach
wzniesionych ku ołtarzowi. Postać wyrzeźbiona w białym marmurze.
Wokół podstawy obiega napis: ARNESTUS DE PARDUBICZ PRIMUS ARCHEPISCOPUS PRAGENSIS NAT.
MCCLXXXXVII D.XXV MARTII. OBIT A.D. MCCCLXLIII. D. XXX. M. IUNII.
|

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem
Figura
Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ediculi ołtarza głównego. Datowana na
1450 rok - drewno lipowe, wysokość 1,50 m, polichromowana, po
gruntownej konserwacji w r. 1970/71.
Pochodzi prawdopodobnie z wcześniejszego
gotyckiego ołtarza. |

Figura Madonny z czyżykiem
Datowana
na rok 1400, z drewna dębowego, wysokość 1,55 m, po gruntownej
konserwacji w roku 1970, w czasie której zdjęto wszystkie warstwy przemalowań i dekoracji. Figura pierwotnie znajdująca się w kościele
augustiańskim, uratowana w czasie wojny 30-letniej, przechowywana
była w Ząbkowicach Śl., skąd trafiła w roku 1625 do obecnego
kościoła. Środowiska, które wydało tak wielkiej klasy rzeźbę należy
- według najnowszych badań - upatrywać w kręgu sztuki austriackiej.
Obecnie pozbawiona barokowych polichromii i dekoracji, przeniesiona
została z konsoli w nawie południowej do kaplicy Św. Jakuba. |
Malowidła ścienne w kaplicy św. Jakuba
Powstały
na samym początku XVI wieku. Odkryte zostały na nowo w roku 1974.
Odsłonił się wówczas fragment dekoracji malarskiej, która pierwotnie
pokrywała całe sklepienie i ściany boczne kaplicy. Najlepiej
zachowały się malowidła na sklepieniu w najwyższych partiach ścian.
Rozpięta między żebrami zieleń jak na pergoli, ujęta ornamentalnie,
symbolizować ma rajski ogród, któremu przygląda się Bóg w postaci
Veraikonu podtrzymywanego przez anioły, umieszczonego na ścianie
zachodniej. Poniżej sklepienia umieszczono przedstawienia świętych,
symbolizujących instytucję Kościoła: Apostołów i Ojców Kościoła oraz
dodatkowo poniżej św. Sebastiana, św. Franciszka ze stygmatami, św.
Krzysztofa. Największa i najważniejsza jest postać Marii Panny w
glorii na ścianie wschodniej kaplicy. Najbliższe analogie tej
dekoracji odnaleźć można w kaplicy Św. Jadwigi na zamku w Legnicy. |
Ołtarz główny
Projekt
wykonał jezuita Krzysztof Tausch - uczeń i współpracownik Andrea
Pozzo. Realizację (1728 - 1729) powierzono artystom wrocławskim:
rzeźbiarzowi Albrechtowi Siegwitzowi i sztukatorowi Antoniemu
Schatzelowi. Prace murarskie wykonał Adam Franek z Kłodzka. Do
wykonania ołtarza użyto marmurów, stiuku i drewna. Szerokość ołtarza
- ok. 9 m, wysokość figur św. Józefa, Jana Chrzciciela i aniołów -
ok. 2 m. Ołtarz architektoniczny, w części cokołowej dwie bramki. W
centrum edicula z uchami, zwieńczona bogatym baldachimem z koroną
- jako oprawa dla gotyckiej figury Maryjnej w glorii promienistej.
Zwieńczenie trójstrefowe, w dolnej partii trzy okrągłe okna tzw. okulusy. W szczycie przedstawienie Boga Ojca w chmurach z Gołębicą
Ducha Świętego, nad nimi podtrzymywany przez anioły Krzyż. Całość
kompozycji w tonach różowo-zielonych, bogate złocenia. Po obu
stronach ołtarza głównego w każdej z absyd postawiony został ołtarz
ku czci świętych zakonu jezuickiego: Franciszka Ksawerego i Ignacego
Loyoli. Oba ołtarze typu architektonicznego zostały podobnie
wkomponowane w architekturę gotyckich absyd, a ich podobieństwo
polega na jednakowej, prostej mensie, mocnych kręconych kolumnach,
potężnych przerywanych gzymsach. |
Ołtarz Franciszka Ksawerego
Zamyka
nawę północną. Wykonany w 1739 roku przez czeskiego artystę
Pacaka, w miejsce wcześniejszego ołtarza M. Klahra z 1717 roku,
po którym zostały tylko figury aniołów. W centralnej części
ołtarza, w bardzo ozdobnej ramie, obraz przedstawiający
Franciszka Ksawerego- największego misjonarza świata, namalowany
przez kłodzkiego malarza historycznego - Hieronima Richtera (w
XIX w.). Obraz podtrzymują postaci dwóch Indian. Po obu stronach
figury św. Rocha i Karola Boromeusza. Całość wieńczy monogram
maryjny w obramieniu z główek puttów w glorii. Po obu stronach
postaci aniołów z kartuszami, w części centralnej łaciński
napis: "O! Deus Ego Amo Te" (O Boże, kocham Cię). Na obu
konsolach dźwigających kręcone kolumny, interesujące obrazki
przedstawiające sceny z życia Franciszka Ksawerego, nieznanego
barokowego malarza. |
Ołtarz św. Ignacego Loyoli
Ustawiony
w absydzie nawy południowej. Wykonany w latach 1712 - 1713
przez Michała Kosslera. W części środkowej ołtarza, zamkniętej
kulisowo ustawionymi parami kolumn prostych i kręconych w
rodzaju teatralnej sceny, ustawiono pełnoplastyczne figury
Chrystusa i św. Ignacego, ukazujące moment wizji świętego. W
zwieńczeniu przedstawienie Ducha Świętego w postaci gołębicy, w
otoczeniu główek aniołów w glorii. Po bokach anioły z chorągwią
i monogramem IHS oraz tarczą z literami AMDG - skrótem
jezuickiej dewizy Ad majorem Dei Gloriam (Na większą chwałę
Boga). |

Ołtarz Św. Barbary
Wystawiony
z fundacji rodziny von Ullersdorf. W centralnej części ołtarza
obraz nieznanego malarza barokowego przedstawia św. Barbarę z
jej atrybutami: wieżą, kielichem i św. Hostią. Po obu stronach
ustawiono figury św. Katarzyny i św. Jana Nepomucena. |

Ołtarz Nawiedzenia Posiada
w swej centralnej części obraz nieznanego autora, w złoconej,
profilowanej ramie, przedstawiający Nawiedziny Marii wg
następujących słów z Ewangelii: "I weszła do domu Zachariasza
i pozdrowiła Elżbietę... i poruszyło się dzieciątko w łonie jej
i Elżbieta napełniona została Duchem Świętym". Po obu
stronach ołtarza figury św. Sebastiana (z lewej) i św. Barbary |

Ołtarz św. Anny Samotrzeciej Ołtarz
wykonany został pierwotnie w roku 1713 przez Karola Sebastiana
Flackera. Posiada bardzo prostą architektoniczną budowę.
Przerobiony został w roku 1786 i ozdobiony rokokową ornamentyką.
Z pierwotnego ołtarza zachowały się jedynie figury boczne - św.
Józefa i św. Joachima. Wartością tego ołtarza jest piękny obraz
Anny Samotrzeciej, przeniesiony z rozebranego w roku 1542
kościółka Świętej Anny przy ulicy Łukasińskiego i ozdobiony
barokową, wykonaną w srebrze koszulką |
Ambona
Wykonana
przez Michała Klara Starszego w roku 1717. Kompozycja kazalnicy i
jej program ideowy wyrażają ideę rozpowszechniania Słowa Bożego.
Wieloboczny korpus wspiera się na postaci św. Pawła z księgą. Kosz
ambony zdobią niewielkie figury czterech doktorów Kościoła: św.
Hieronima, św. Augustyna, św. Grzegorza, św. Ambrożego. W balustradę
schodów wmontowano płyciny z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny
z życia proroków: Ezechiela, Izajasza, Jeremiasza i Daniela. Na
schody prowadzi bramka z nadprożem dekorowanym grupą rzeźbiarską z
błogosławiącym Chrystusem i aniołami. Nad amboną zawieszono wysoki
baldachim wyobrażający Górę Tabor ze sceną z Przemienienia
Pańskiego, z Chrystusem oraz Mojżeszem i Eliaszem po bokach,
apostołami u stóp i symbolami ewangelistów u podstawy. Zadaszenie
ambony w formie Góry Tabor jest jednym z najwcześniejszych na
Śląsku. |

Ołtarz św. Alojzego Ołtarz
Św. Alojzego Gonzagi wykonany ok. 1750 roku, nieznanego autora.
Mensa prosta z prostokątnym antepedium z medalionem i inskrypcją St.
ALOISI. Nadstawa z konsolami i relikwiarzami w formie kartuszy. W
centrum nisza z figurą Marii Immaculaty. Powyżej niszy rozpięta
draperia, na której w ozdobnej ramie obraz św. Alojzego -
jezuickiego patrona młodzieży. |

Ołtarz Wniebowzięcia NMP Architektoniczny,
jeden z najpiękniejszych, wykonanych przez Michała Klahra Starszego
w roku 1725. Nad prostą mensą na wystających konsolach umieszczono
figury świętych. Kolejno od lewej: św. św. Florian, Stefan,
Szczepan, Wawrzyniec, po dwóch z obu stron obrazu Matki Boskiej z
Dzieciątkiem. Misternie ułożona kotara opina filar. Na jej tle, w
kłębowisku promieni, obłoków, putt i aniołów postać Marii unoszona
jest w niebo, gdzie oczekuje ją trzymana przez dwa anioły korona
niebieska. |
Zespół konfesjonałów
Monumentalny
zespół konfesjonałów wykonany został przez Michała Klahra Starszego
w latach 1717 - 1720, pod wpływem traktatu jezuickiego artysty i
architekta Andrea Pozzo. Składa się z czterech rozbudowanych części:
poczwórnej w nawie południowej, potrójnej w północnej oraz dwóch
podwójnych w narożnikach zachodniej części kościoła. Wszystkie razem
tworzą falujący zespół długości 30m, wysokości 3,5 m, zakończony
nieregularnym, przerywanym belkowaniem z naczółkami. Kompozytowe
kolumny, na przemian proste i kręcone oraz pilastry, tworzą system
pionowych podziałów. Całość dopełnia bogata dekoracja snycerska oraz
figuralna, na którą składają się rzeźby: św. Marii Magdaleny,
Chrystusa Dobrego Pasterza i adorujących aniołów. Kłodzkie
konfesjonały należą do najwybitniejszych śląskich osiągnięć
rzeźbiarskich 1. połowy XVIII wieku. |
Ołtarz Ukrzyżowania
Ustawiony
w Kaplicy Zmarłych, otwartej w kierunku nawy północnej. Datowany na
około 1722 rok. Fundator hrabia Montani. Architektoniczny, z prostą
mensą, w antepedium z medalionami, z przedstawieniem św. Archanioła
Michała. Retabulum składa się z silnego cokołu pod kolumny i
pilastry, które dźwigają mocno przerywane belkowanie. W centrum
nisza z ozdobnym obramieniem a w niej rzeźba: krucyfiks z puttami po
obu stronach, u dołu grzesznicy w ogniu piekielnym. Po obu stronach
święci (kolejno od lewej: Longin, Maria, Maria Magdalena i Jan). Po
obu stronach ołtarza draperie z symbolami śmierci: kości, czaszek i
kos. Na wysokości gzymsu, nad niszą herb fundatora. |
Historia Organów
z kościoła oo. Jezuitów w Kłodzku
W 1512 r. Hrabia von Hradecki ufundował emporę organową, która
została umieszczona w zachodniej części kościoła. Na emporze
zainstalowano organy i umieszczono kartusz z herbem dobroczyńcy.
W 1565 r. została zawarta umowa między kolatorami kościoła
parafialnego (Sebastianem Grunauerem oraz Christophem Koberle),
a organmistrzem Hermanem Preiβem na dodanie głosów: Gemsenhörnen,
Posaunen, und einen Tremulanten. Nie zachował się przekaz
źródłowy dotyczący wielkości tego instrumentu oraz jego
budowniczego. Jednak pewną informacją jest, że w ówczesnych
czasach funkcję kantora (organisty) sprawował Georg Thillo.
W 1624 r. kościół parafialny Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny
w Kłodzku przejęli oo. Jezuici, którzy zaczęli modernizację
całego kościoła. Zakonnicy współpracowali wówczas z wybitnymi
artystami sztuki. Sami Jezuici wewnątrz zgromadzenia
wykształcili wielu twórców, którzy pomagali przy barokizacji
kłodzkiej świątyni. W 1642 r. zlecono Adamowi Tilliemu prace na
ponad dwudziestogłosowym instrumentem. Niestety organy nie
spełniały oczekiwań zakonników i w 1722 r. zostały rozebrane
oraz sprzedane do parafii w Bystrzycy Kłodzkiej. Kolejny
instrument wybudował Anton Striet. Organy zabrzmiały w
uroczystość świętego Franciszka Ksawerego w 1725 r.; posiadały
wówczas trzydzieści osiem głosów, rozmieszczonych na dwa manuały
i klawiaturę pedałową.
W grudniu 1740 r. Kłodzko nawiedziła
gwałtowna burza, podczas której zostało wybite potężne okno na
chórze, uszkadzając organy wraz prospektem. Instrument został
naprawiony w niedługim czasie, lecz nie odzwierciedlał dawnego
brzmienia.
Obecne organy
Organy w
kościele oo. Jezuitów w Kłodzku wybudowała świdnicka firma
organmistrzowska Schlag und Söhne w 1876 r. Zachowany został
bogato zdobiony prospekt organowy Michała Klahra Starszego z
1725 r., który artysta wykonał do wcześniejszych organów jezuity
Antona Streita z lat 1772 - 1723. W 1950 r. rozpoczął się remont
organów; w tym samym roku, we wspomnienie św. Cecylii w kościele
zorganizowano koncert. Kronika Parafialna podaje, że w ostatnim
tygodniu lipca 1976 r. został przeprowadzony mały, lecz
konieczny remont organów, ponieważ nie działał jeden z trzech
manuałów. Firma organmistrzowska braci Broszko w 1979 r.
dokonała remontu i przebudowy instrumentu. Rezultatem tych prac
była m. in. częściowa zmiana dyspozycji głosowej, (umniejszono z
41 do 40 głosów), dokonano zmiany traktury mechaniczno –
pneumatycznej na elektropneumatyczną, wymieniono kontuar gry.
Instrument posiada trzy manuały i klawiaturę pedałową. Obecnie
na chórze muzycznym znajdują się dwa kontuary gry, pierwszy z
XIX w. jako eksponat firmy Schlag und Söhne wbudowany w lewą
stronę prospektu widzianą z chóru. Natomiast drugi nowoczesny
wolno stojący kontuar gry jest wynikiem dokonanej przebudowy w
1979 r. z zastosowaniem traktury elektropneumatycznej1.

Fot. 1. Widok
kontuaru i jednej strony organów podczas przebudowy instrumentu
w 1979 r.
Fot. Andrzej
Skowroński.
9 XI 1979 r. Komisja Muzyki Kościelnej przy Kurii Wrocławskiej
dokonała oficjalnego odbioru prac2.
Parafię Wniebowzięcia NMP w Kłodzku reprezentował o. proboszcz
Bronisław Jeleń SI. W niedzielę 25 XI 1979 r. o godz. 15.00
został zorganizowany koncert organowy, w czasie którego na nowo
wyremontowanym instrumencie zagrał prof. Feliks Rączkowski z
Warszawy. Na to niecodzienne wydarzenie przybyło bardzo dużo
ludzi.

Fot. 2. Prof.
Feliks Rączkowski przy kontuarze kłodzkiego instrumentu 25. XI.
1979 r.3

Fot. 3. Kontuar
instrumentu w kościele oo. Jezuitów.
(zdj wykonane 2015 r.)
Fot. Szymon Wołoch.
Dyspozycja głosowa
organów w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w
Kłodzku.
Manuał I |
Manuał II |
Manuał III |
Pryncypał 16’ |
Burdon 16’ |
Pryncypał 8’ |
Pryncypał 8’ |
Pryncypał 8’ |
Flet 8’ |
Gemshorn 8’ |
Rurflet 8’ |
Oktawa 4’ |
Gamba 8’ |
Salicet 8’ |
Flauto Travers 4’ |
Dopelflet 8’ |
Viola 8’ |
Pikolo 2’ |
Oktawa 4’ |
Portunal 8’ |
Klarnet 8’ |
Gemshorn 4’ |
Oktawa 4’ |
|
Rurflet 4’ |
Dulcjan 4’ |
|
Raushquinte2 i 2⅔’ |
Oktawa 2’ |
|
Cornet 1-3x |
Mixtura 4x |
|
Mixtura 5x |
Obój 8’ |
|
Trąbka 8’ |
|
|
Pedał |
Połączenia |
Pryncypał-bas 16’ |
II-I |
Violon 16’ |
III-I |
Subbas 16’ |
III-II |
Kwint-bas 10⅔’ |
I-P |
Oktawa 8’ |
II-P |
Cello 8’ |
III-P |
Flet-bas 8’ |
|
Oktawa 4’ |
|
Mixtura 3x |
|
Puzon 16’ |
|
Trąbka 8’ |
|
Urządzenia
dodatkowe: trzy wolne kombinacje, Crescendo, Tremolo dla Manuału
III.

Fot. 4. XIX-wieczny
kontuar Schlaga (eksponat), wbudowany w lewą stronę prospektu
widzianą z chóru.
(zdj wykonane 2015 r.)
Fot. Szymon Wołoch4.
Prospekt
Organowy
Kłodzki prospekt organowy jest dziełem wybitnego rzeźbiarza
Michała Klahra Starszego, który ukończył w 1725 r. Obok detali i
elementów, zleconych Klahrowi do wykonania, artysta zobowiązał
się do wyrzeźbienia m. in.: ośmiu dużych rzeźb wolno stojących,
dwudziestu sześciu puttów, w znacznej części tworzącej zespół
tzw. „Orkiestry Niebiańskiej”.
Lokalny artysta, malarz Samuel Joseph
Schwerck w 1723 r. wykonał złocenia na prospekcie organowym. W
1776 r. zmieniono niektóre elementy dekoracyjne.
W efekcie, na wieży basowej znajduje się figura siedzącego
anioła, wznoszącego swoją lewą rękę ku górze, jest on pozbawiony
swojego insygnium – gwiazdy. Na południowym skrzydle instrumentu
znajduje się posąg św. Cecylii grającej na portatywie. Postać
świętej zamyka środkową grupę piszczałek. Obecnie na północnym
skrzydle prospektu znajduję się figura króla Dawida, grającego
na harfie. Szkic natomiast przedstawia anioła z gwiazdą. Figurę
anioła grającego na kitarze przeniesiono na drugą stronę, a na
jego miejsce ustawiono anioła grającego na flecie poprzecznym.
Istotną zmianą, jaką można zauważyć, jest likwidacja gzymsu
dzielącego piszczałki wież basowych.
Problem budowy prospektu i organów był
rozwiązany przy wykorzystaniu światła, które wpada przez ogromne
okno na chórze. Stanowi to motyw zarówno symboliczny, jak i
dekoracyjny. Światło wpadając, ożywia i podkreśla monumentalność
wystroju snycerskiego. Usilnie realizowana jest zasada
kontrapunktu polegająca na rytmicznym wysuwaniu i cofaniu się
fasady w rytmie falistym.

Fot. 5. Prospekt
organowy kościoła
pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku.
Fot. Dariusz
Galewski.
Opis
architektoniczny prospektu organowego
Organy umiejscowione są na murowanej emporze organowej, w
zachodniej części kościoła, nad głównym wejściem. Chór muzyczny
zajmuje całą szerokość nawy głównej i wspiera się na łuku
arkadowym. Parapet ma formę balustrady. Nadłucze arkady
ozdobione jest wydatnym kartuszem, na którym namalowana jest
gloria promienista z symbolem IHS. Boki kartusza podtrzymują
figurki aniołów, zwane puttami. Części boczne nadłucza zdobią
obrazy w ozdobnych akantowych, owalnych obrazach.
Prospekt organów znajdujących się w
kłodzkim kościele jest późnobarokowy, architektoniczny,
dwuczęściowy. Obie części ustawione są na chórze muzycznym. Obie
części umieszczone są w głównej nawie kościoła, zaś pomiędzy
nimi na zachodniej ścianie wkomponowane jest okno. Prospekty
każdej części mają analogiczny układ w odbiciu lustrzanym. Każda
część jest jednokondygnacyjna, zdobiona bogatymi rzeźbami,
detalami architektonicznymi i ornamentami. Obie części prospektu
pomalowane są na kolor ciemnobrązowy. Zdobienia mają kolor biały
i są częściowo złocone. Każda część prospektu ma obrys
falująco-kulisty i składa się z wklęsło-wypukłej wieży basowej,
ustawionej kątowo w stosunku do czoła prospektu. W czołowej
części prospektu, na osi głównej znajduje się wklęsło-wypukła
wieżyczka, a po jej bokach pola piszczałkowe o podobnej
falującej linii. Na osi skrajnej przy oknie znajduje się
wieżyczka dwubocznie wysunięta do przodu. Wspomniane elementy
architektoniczne zamknięte są od góry i dołu odcinkami
wydatnego, przełamującego się belkowania, po bokach ujęte są w
ramy. Wieżyczki środkowe zwieńczone są szczycikami falistymi z
uskokami i wolutami, na których na postumentach osadzone są
figury króla Dawida (po prawej stronie) i św. Cecylii (po lewej
stronie). Na zwieńczeniach pozostałych segmentów piszczałkowych
osadzone są figurki muzykujących aniołków. Po bokach wieżyczek
środkowych znajduje się para kolumn kręconych z głowicami
kompozytowymi. Po bokach wież basowych na osiach skrajnych, przy
ścianach nawy kościoła, znajdują się kolumny w porządku
kompozytowym. Na osiach łączących wieże basowe z czołami
prospektów, zamiast kolumny osadzone są pokaźne figury aniołów
podtrzymujących głowice kompozytowe, na których wspiera się
belkowanie. Na belkowaniu osadzone są wydatne spływy wolutowe
łączące się zwieńczeniem wież basowych. Górne części piszczałek
we wszystkich segmentach i wieżach zasłonięte są kotarami
uformowanymi z ornamentów akantowych i wstęgowych, spiętymi
uskrzydlonymi główkami aniołków albo wolutami. Ramy po bokach
wieżyczek kątowych ozdobione są zwisami. Fryzy ozdobione są
złoceniami ornamentowymi, wstęgowymi i akantowymi5.
____________________
1
Informacje zaczerpnięte z pracy licencjackiej, tytuł pracy
Organy kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w
Kłodzku (zarys historii i opis inwentaryzacyjny), napisanej na
seminarium licencjackim pod kierunkiem dr hab. Marii Szymanowicz,
prof. KUL w Katedrze Instrumentologii, Lublin 2013 r.
Informacje zaczerpnięte z pracy
magisterskiej, tytuł pracy Festiwale muzyki organowej w Kłodzku
w latach 1987 – 2008. Monografia. Praca napisana na seminarium
magisterskim pod kierunkiem dr Jadwigi Jasińskiej w Zakładzie
Muzyki Rozrywkowej, Lublin 2015.
|
ORGANIŚCI
Obecny
Organista mgr Szymon Wołoch
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 1 VII 2015 –
Szymon Wołoch ur. 27 X 1982 r. w Kłodzku. Obecnie pełni
obowiązki organisty w parafii Wniebowzięcia NMP w Kłodzku od 1
VII 2015 r.
W kościele tym funkcję organisty pełnił w latach 2000 – 2010, a
później wyjechał na 5 lat do Lublina na Studia Wyższe. Pierwszą
jego placówką, gdzie stawiał „kroki” w grze na organach była
rodzinna parafia pw. Jana Chrzciciela w Piszkowicach.
W latach 1991 - 1997 był uczniem kłodzkiej Państwowej Szkoły
Muzycznej I stopnia im. F. Chopina w klasie wiolonczeli u mgr
Zbigniewa Szuby.
W 2003 r. ukończył Metropolitalne Studium Organistowskie
Archidiecezji Wrocławskiej w klasie organów pod kierunkiem mgr
Eugeniusza Stępniaka.
W latach 2002 - 2009 prywatnie szkolił głos u specjalisty od
emisji głosu u mgr Bożeny Zborowskiej – Kucmer.
Jest absolwentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Jana
Pawła II w Lublinie na kierunku muzykologia.
Tytuł magistra uzyskał w 2015 r. na Uniwersytecie Marii Curie –
Skłodowskiej w Lublinie na Wydziale Artystycznym na kierunku
edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej – specjalność
edukacja z elementami muzykoterapii. Dyplom zdał ze śpiewu.
POPRZEDNI ORGANIŚCI

Michał Pryciak
Lata pracy w
kościele oo. Jezuitów w Kłodzku: 15 IX 2010 r. – 30 VI 2015 r.
Michał Pryciak ur. 29 IX 1976 r. w Dusznikach Zdroju. Uczęszczał
do Społecznego Ogniska Muzycznego im. H. Wieniawskiego w
Kłodzku. Kształcił się w klasie instrumentów klawiszowych u mgr
Władysława Zakrzewskiego.
Od 1984 r. do dnia dzisiejszego jest ministrantem w kościele
Matki Bożej Różańcowej (oo. Franciszkanie) w Kłodzku oraz często
zastępuje panie organistki na Mszach Świętych i Nabożeństwach w
owym kościele.
Od maja 2004 r. do grudnia 2006 r. pełnił obowiązki organisty w
kościele parafialnym Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi
Panny w Kłodzku (Jurandów).
W latach 2010 – 2015 grał w kościele Wniebowzięcia NMP w
Kłodzku. Obecnie jest pracownikiem Zespołu Opieki Zdrowotnej w
Kłodzku.

Idzi Wojtoń
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: IX 1998 – 31 XII
2002
Idzi Wojtoń ur. 10 XI 1935 r. W latach 50. XX w. doskonalił
technikę gry na organach pod kierunkiem Jana Sieprawskiego
ówczesnego organisty parafii Wniebowzięcia NMP w Kłodzku. Wiele
razy zastępował go na Mszach Świętych i Nabożeństwach. W
kolejnych latach Idzi Wojtoń pomagał również Władysławowi
Winiewskiemu, a gdy brakowało organisty w owej parafii chętnie
służył pomocą. W latach 1998 – 2002 pełnił obowiązki I organisty
w kłodzkim kościele oo. Jezuitów. Był religijnym i pobożnym
człowiekiem, a gra na organach była jego wielką pasją. Zmarł 9
II 2015 r. Tomasz Zychowicz
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: do XI 1998
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Aleksander
Przybyło
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 4 IV 1988 – 10 I
1989
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Feliks Murawski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: V 1981 - 21 II 1988
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Julian Fin
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 1 X 1976 – 29 X
1979
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Władysław
Winiewski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: 15 VII 1959 – 28
VII 1975
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Jan Sieprawski
Lata pracy w kłodzkim kościele oo. Jezuitów: do 1959
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione. Paul Kaupert
Lata pracy w kłodzkim kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP:
1901 – 1944
Wiadomości wkrótce będą uzupełnione.
|

Figura Św. Judy-Tadeusza Rzeźba
pełnopostaciowa, en face, ustawiona na konsoli, na tle adamaszkowej
czerwonej tkaniny, ujęte, profilowaną ramą drewnianą, zwieńczoną
faliście, z nakładanym ornamentem wici akantowej. Święty zwrócony
lekko w prawą stronę, w lewej trzyma kostur-maczugę, prawą opiera na
piersi, Z jego prawej strony siedzące putto trzyma tondo z
wyobrażeniem profilu głowy Chrystusa. Święty ubrany w długą
srebrzoną szatę i złocony płaszcz osłaniający plecy, na biodrach
udrapowany w szerokie, głęboko opracowane fałdy. |
Figura Św. Jana Nepomucena
Św.
Jan Nepomucen, spowiednik małżonki króla czeskiego Wacława IV -
Zofii, za dochowanie tajemnicy spowiedzi zrzucony został z praskiego
mostu do Wełtawy. W okresie baroku stał się jednym z
najpopularniejszych świętych. Styl: barok. Czas powstania: I poł. XVIII w.
Warsztat: Michała Klahra (?). Wymiary: wysokość ok. 170 cm.
Opis: Rzeźba pełnopostaciowa, święty przedstawiony en face, w stroju
kapłańskim i futrzanej pelerynce na ramionach. W lewej, opuszczonej
dłoni trzyma palmę, prawą, opartą na piersi podtrzymuje krucyfiks.
Całość polichromowana: pelerynka szara, sutanna czarna, komża biała
wykończona dołem złotą koronką. Całość statyczna, szaty opracowane w
drobne, pionowe fałdki. Na konsoli stanowiącej podstawę, złocona
girlanda z motywami rozety i liścia akantu. |
Figura Anioła Stróża z Dzieckiem Postać
Anioła Stróża wykonana z dużą swobodą, poniżej dziecko prowadzone
przez Anioła.
Styl: barok. Czas powstania: 1706 - 1714 r. (?).
Warsztat: Karol Sebastian Flacker (?). Wymiary: wysokość ok. 180 cm.
Opis: Figury ustawione na konsoli. Postać Anioła Stróża stąpającego po
obłokach, prawa ręka uniesiona w górę, lewą trzyma za rękę dziecko.
Na konsoli kartusz w ozdobnej ramie z napisem: "St. Angelus Custos". Polichromia: karnacje naturalne, szaty Anioła złocone, skrzydła
białe ze złoceniami, dziecko w sukni niebieskiej. |
Figura Św. Floriana Św.
Florian, nawrócony oficer legionów rzymskich, od XV wieku bardzo
popularny patron strzegący przed pożarami i burzą.
Styl: barok.
Czas powstania: 1722 - 1724 r. Warsztat: Michała Klahra.
Wymiary: wysokość ok. 170 cm. Opis: Święty ustawiony na drewnianej, dużej konsoli. Ujęcie postaci
tradycyjne, ciało skręcone w prawo z pochyloną głową, wylewa z
cebrzyka wodę na płonący kościół, u jego stóp. Ubrany w zbroję i
udrapowany skośnie na piersiach i biodrach płaszcz, w prawej ręce
trzyma chorągiew. Na konsoli w kartuszu napis: "s. Floriane, ora pro
nobis!". |
Figura Św. Józefa
Styl:
barok. Czas powstania: XVIII w. Warsztat: śląski.
Wymiary: wysokość ok. 160 cm. Opis: Rzeźba pełnopostaciowa, święty przedstawiony frontalnie, lewą ręką
podtrzymuje leżące dziecko, w prawej trzyma kwiat lilii. Ubrany w
długą szatę i płaszcz przerzucony przez lewe ramię, opadający
szeroką kaskadą fałd do stóp. Po obu stronach u nóg świętego, na
konsoli siedzą dwa putta. Całość malowana na biało, ze złoceniami. |
Figura Archanioła Michała
Niebieski
rycerz, Archanioł Michał w walce ze zbuntowanym aniołem, ten, który
w dniu Sądu Ostatecznego będzie ważył ludzkie grzechy. Styl: barok.
Czas powstania: ok. 1720 r. Warsztat: Michała Klahra.
Wymiary: wysokość ok. 200 cm. Opis: Postać przedstawiona w ruchu, depcze kark szatana przedstawionego w
półpostaci ludzkiej. Anioł w uniesionej prawej dłoni trzyma miecz
ognisty, w lewej -wagę szalkową. Ubrany w krótką, fałdzistą szatę,
odsłaniającą pierś, na głowie hełm, drobno sfałdowany, rozwiany
płaszcz okrywa plecy. Skrzydła duże, szeroko rozłożone, szczegółowo
opracowane pióra, całość malowana na biało, złocone : buty, miecz,
hełm, górne części skrzydeł, lamówka szaty. |
Grupa ukrzyżowania
Przedstawia
św. Franciszka Ksawerego, stojącego z głową uniesioną ku
Chrystusowi. Po prawej stronie putto podtrzymujące kartusz z napisem
AMOR MEUS KRUCYFIKSUS EST (Miłością moją Ukrzyżowany jest). Styl: barok.
Czas powstania: 1734 r. Warsztat: ? Wymiary: wysokość ok. 400 cm.
Opis: Tło dla grupy stanowi adamaszkowa, ciemno czerwona tkanina, ujęta
drewnianą, prostokątną ramą, zwieńczona faliście, dekorowana
ażurowym ornamentem akantowym. Figura Chrystusa na wysokim krzyżu,
ciało wyprostowane, nogi zwrócone w lewo, ugięte w kolanach,
perizonium drobno fałdowane, z lewej strony szeroko rozwiane,
złocone. U podstawy krzyża, na konsoli ustawiona z lewej strony
postać św. Franciszka w zakonnym czarnym habicie. Święty w lewej
uniesionej dłoni trzyma serce gorejące, w prawej laskę, obok putto
podtrzymuje kartusz z napisem: AMOR MEUS CRUCIFIXUS EST. Na kartuszu
umieszczonym na konsoli: DIVE THAMAtUrge FRANCISCE XAVIER ora pro
nobis. |
Epitafium Franciszka de la Noble Epitafium
pułkownika piechoty i komendanta twierdzy w Kłodzku. Styl: barok.
Czas powstania: 1772 r. Warsztat: ? Wymiary: wysokość ok. 200 cm.
Opis: Płyta inskrypcyjna prostokątna, o rozbudowanej podstawie, którą
zdobią dwie siedzące postacie, zwieńczona gzymsem odcinkowym,
zwiniętym pośrodku w dwie woluty, siedzącym puttem i wysokim
mosiężnym krucyfiksem. U podstawy tarcza herbowa zdobiona
chorągwiami i panoplia oraz postacie siedzące po stronie prawej -
kobieca, po lewej - męska w zbroi. |
Dzwony
Kościół
posiada unikalny zespół pięciu późnośredniowiecznych DZWONÓW.
Największy o wadze 4400 kg zawieszony został na wieży Czarnej.
Wykonany w roku 1499 przez mistrzów Hieronima i Sebastiana Haubików
z Brna. Pozostałe cztery zawieszono na wieży Białej. Najstarszy z
nich pochodzi z roku 1459, wykonany został przez nieznanego mistrza
prawdopodobnie przed zakończeniem budowy wieży. Wszystkie dzwony
posiadają napisy intencyjne, dedykowane Bogu, Marii i różnym
patronom, a także fundatorom. Posiadają dekorację w postaci
medalionów, figur i herbów. |
|